Radiografia cyfrowa (DR) – metoda alternatywna dla tradycyjnych (analogowych) zdjęć rentgenowskich, umożliwiająca uzyskanie zapisu zdjęcia w formie cyfrowej. Wśród nowoczesnych systemów radiografii występuje podział wyróżniający dwie techniki wyszczególniający radiografię cyfrową pośrednią i bezpośrednią. Systemy pośrednie do rejestracji obrazu wykorzystują pokrytą fosforem płytę pamięciową, która zapisuje obraz utajony, odczytywany dopiero później przez specjalny skaner. W systemach bezpośrednich do rejestrowania promieniowania używa się cyfrowego detektora typu CCD lub CMOS. Obraz badanego elementu wyświetlany jest na ekranie komputera zaraz po zakończeniu ekspozycji.

Dane zebrane w ten sposób łatwo poddać obróbce cyfrowej.

Techniki radiografii cyfrowej

Radiografia cyfrowa bezpośrednia wykorzystywana przez naszą firmę umożliwia prześwietlanie obiektów o grubości do 85 mm. Podczas gdy detektor wraz ze źródłem pracują w strefie promieniowania, operator odbiera obraz na ekranie tabletu, przebywając

poza tą strefą. Wykrycie nieciągłości (np. porowatości, korozji, erozji czy pęknięć) już w trakcie badań umożliwia błyskawiczne podjęcie decyzji o kontynuacji prac z danym obiektem.

Technikę radiografii cyfrowej najczęściej wykorzystuje się do kontroli stanu rur i zbiorników, gdyż zapewnia wykrycie i ocenę ich korozji (w tym korozji wżerowej PN-EN ISO 20769-2:2018-12 Badania nieniszczące -- Badania radiograficzne osadów korozyjnych w rurach za pomocą promieniowania X i gamma -- Część 2: Badanie przez dwie ścianki

(rys. 1)), przy czym bez znaczenia dla efektywności badań jest grubość rury lub zbiornika oraz rodzaj materiału izolacji czy powłoki. Mapowanie korozji wykonane przy użyciu radiografii cyfrowej jest idealną metodą monitorowania zniszczenia materiału a okresowe wykonywanie badań pozwala na porównywanie pomiarów. Mapowanie korozji jest skutecznym sposobem dostrzeżenia różnych uszkodzeń materiałów.

Rys. 1 Radiografia cyfrowa schemat dla techniki badania przez dwie ścianki wg. PN-EN ISO 20769-2:2018 (dawniej PN-EN 16407-2:2014)

Radiografię cyfrową można wykorzystać również do pomiaru grubości ścianki na podstawie obrazów wykonanych przez izolację na elementach eksploatowanych (PN-EN ISO 20769-1:2018-12 Badania nieniszczące -- Badania radiograficzne osadów korozyjnych w rurach za pomocą promieniowania X i gamma -- Część 1: Radiografia tangensowa (rys.2)). Nie ma potrzeby wyłączania lub ograniczania funkcji użytkowej diagnozowanego urządzenia ani usuwania izolacji, nawet w miejscach takich jak: rafinerie, platformy wiertnicze, elektrownie, itd.

Rys. 2 Radiografia cyfrowa schemat dla techniki stycznej wg. PN-EN ISO 20769-1.

Radiografia cyfrowa podobnie jak tradycyjna pozwala także ocenić jakość złączy spawanych, lutowanych oraz odlewów i odkuwek zarówno w czasie wytwarzania jak i eksploatacji zgodnie z obowiązującymi normami:

• (PN-EN ISO 17636-2:2013-06 Badania nieniszczące spoin - Badanie radiograficzne - Część 2: Techniki promieniowania X i gamma z detektorami cyfrowymi),

• (PN-EN 12799:2003 Lutowanie twarde - Badania nieniszczące złączy lutowanych na twardo),

• (PN-EN 12681-2:2017-12 Odlewnictwo -- Badania radiograficzne -- Część 2: Techniki detektorów cyfrowych).

Precyzyjne ustawienie parametrów ekspozycji rentgenowskiej umożliwia badania radiografią cyfrową materiałów archeologicznych, podzespołów elektronicznych, a także wszelkich tworzyw.

Zastosowanie radiografii cyfrowej

Radiografia cyfrowa ma szereg zastosowań. Wykorzystuje się ją we wszystkich gałęziach przemysłu: przemysł chemiczny, naftowy, energetyczny, spożywczy, elektroniczny, samochodowy, itp. Najlepiej sprawdza się w sytuacjach, gdzie:

• dostęp do badanego obiektu jest utrudniony (izolacja, obudowa),

• czas na ocenę jakości badanego elementu ma kluczowe znaczenie w ciągłości procesu wytwarzania,

• wyniki oceny badanego elementu są na bieżąco omawiane ze zleceniodawcą,

• obraz w formie cyfrowej w kilka sekund ma trafić do dowolnego adresu email na świecie.

Zalety cyfrowej radiografii

Radiografia cyfrowa wypiera radiografię analogową. Jej atutami są:

• precyzyjne dobranie parametrów ekspozycji,

• szeroki zakres dynamiczny płyt obrazowych i wysoka tolerancja naświetlania, a co za tym idzie – znacząco zredukowana konieczność wykonywania powtórnych zdjęć,

• precyzyjność pomiarów,

• krótszy czas naświetlania niż w przypadku tradycyjnej radiografii i wynikająca z niego niższa dawka promieniowania (a to z kolei korzyść dla środowiska i samego operatora),

• szybki i łatwy dostęp do wysokiej jakości obrazów - wynik badania uzyskiwany jest natychmiast po prześwietleniu obiektu z pominięciem etapu wywoływania klisz radiograficznych, a z pomocą specjalistycznego oprogramowania możliwe jest polepszenie jakości obrazu, pozwalające na uwypuklenie oczekiwanych cech obrazu,

• uzyskany obraz może być dowolnie kopiowany i przesyłany. Do przeglądania cyfrowego obrazu prześwietlonego obiektu wystarczy standardowe oprogramowanie komputera (pliki w formacie .tif). Dotychczas udostępnienie klisz do obejrzenia poza laboratorium NDT wymagało ich fizycznego przewiezienia. Zapis obrazów w postaci cyfrowej umożliwia przedstawienie wyników klientowi znajdującemu się w dowolnym miejscu na świecie,

• archiwizacja danych